نام شي
راديو نفتي
شماره مدل
تاريخ ساخت
1956
محل ساخت
شوروي سابق
اقليم فرهنگي
-
ابعاد
60*30*30
شناسه اثر
دستهبندي
راديوهاي لامپي
اهداكننده
روش كار راديو نفتي اين گونه بود كه نفت در مخرن يك چراغ نفتي ريخته ميشود و حرارت چراغ، پرههاي تعبيه شده اطراف شعله را گرم ميكند. گرما طي فرايندي ترموالكتريك تبديل به انرژي محدود الكتريسيته ميشود و راديو شروع به كار ميكند. فرايند راهاندازي راديو از زمان روشن كردن چراغ حدود 30 دقيقه به طول ميانجامد راديو نفتي از دو بخش ژنراتور ترموالكتريك و راديو لامپي تشكيل شده است. بخش راديو لامپي با برق كار ميكند كه اين برق بهوسيله بخش حرارتي(ژنراتور ترموالكتريك) تامين ميگردد. عمده مزاياي كاركرد اين راديوها در زمان گذشته اين بود كه اولا در بسياري از شهرها و روستاها هنوز برقرساني صورت نگرفته بود و اين راديوها نياز به دسترسي به شبكه برق را مرتفع ميساخت. ثانيا از آنجا كه راديوهاي لامپي مصرف برق زيادي داشتند و تامين اين انرژي به وسيله باتري براي مدت طولاني ميسر نبود مضافا اينكه در آن زمان باتريها نسبتا گران قيمت بودند؛ تامين برق بهوسيله چراغ نفتي به مراتب بهصرفهتر بود. البته با اختراع ترانزيستور در اواسط قرن بيستم و بكارگيري آن در مدارات الكترونيك دوران كاربري اين راديوها بهسرعت سر آمد؛ چراكه راديوهاي ترانزيستوري در مقايسه با راديوهاي لامپي انرژي كمتري مصرف ميكردند. در زير شرح كوتاهي از چگونگي عملكرد اين وسيله آمده است.
بخش ژنراتور ترموالكتريك:
مبناي كار بخش ژنراتوري راديو نفتي براساس پديده ترموالكتريك است. اگر دو سر يك قطعه فلزي در دو دماي مختلف باشد اختلاف دما موجب ايجاد اختلاف پتانسيل بين دو انتهاي آن ميشود. اين اختلاف پتانسيل را اختلاف پتانسيل ترموالكتريك مينامند. دليل اين اختلاف، تفاوت ميانگين سرعت حركت الكترونها در دو نقطه با دماي متفاوت و بيشتر بودن اين سرعت در نقطه گرم نسبت به نقطه سرد ميباشد. در نتيجه بهطور ميانگين تعداد الكترونهايي كه در واحد زمان از نقطه گرم به سرد درحركتند بيشتر از تعداد الكترونهايي است كه در جهت عكس حركت ميكنند درنتيجه در نقطه سرد پتانسيل مثبت و در نقطه گرم پتانسيل منفي ايجاد ميگردد. اين پديده را اثر سيبك(seebeck) گويند و مقدار آن به جنس ماده و اختلاف دماي دو نقطه بستگي دارد. اختالف پتانسيل براي اختلاف دماي يك درجه كلوين را ضريب سيبك نامند.
در سال 1929 فيزيكداني روسي به نام A.F.Loffe در كتاب خود با عنوان "سرمايش ترموالكتريك نيمههادي"(semiconductor Thermoelectric Cooling) كه از آن به عنوان كتاب مقدس ترموالكتريك نيمههادي (The Bible of Thermoelectric Semiconductor) ياد ميشود به صورت تئوري اين ايده را ارائه داد كه با بكارگيري عناصر نيمههادي در پديده ترموالكتريك ساخت مبدلي كه در مقياس قابل توجه حرارت را به الكتريسيته تبديل كند عملي خواهد بود چراكه بهكارگيري عناصر نيمههادي در پيلهاي ترموالكتريك بازدهي آنها را تا حدود 30 برابر افزايش خواهد داد. اين ايده مبناي ساخت ژنراتور ترموالكتريك قرار گرفت. بدين ترتيب از اين ايده در سال 1956 براي ساخت مولد برقِ راديو نفتي استفاده شد.
ژنراتور اين راديو از پيلهاي ترموالكتريك (احتمالا آلياژ روي-آنتيموني) سري شدهاي تشكيل شده كه دو سطح ولتاژ 5 و 90 ولت را فراهم ميآورد؛ كه به ترتيب برق يك لامپ رشتهاي و چهارلامپ تقويت موج را تامين ميكند. حدود سي پره اطراف چراغ نفتي جهت انتقال حرارت و ايجاد اختلاف دما و به تبع ايجاد اختلاف ولتاژ تعبيه شده است.
بخش راديو لامپي
اين بخش از نوع لامپي و غير ترانزيستوري است. لامپها وظيفه تقويت امواج را بر عهده دارند. همانطور كه پيشتر گفته شد راديوهاي لامپي برق بيشتري نسبت به راديوهاي ترانزيستوري مصرف ميكردند؛ لذا مولد برق قويتري هم نياز داشته است.