مصرف طولاني مدت مواد موجب اختلال در بهداشت و سلامت جسمي و رواني فردي ميشود كه با بروز بسياري از بيماريهاي مزمن و خطرناك همراه است . به علاوه آنجا كه اعتياد بيشتر به هنگام ايجاد و ساخت خانواده و در ارزشمندترين سال هاي زندگي از نظر ميزان كارآيي، رخ مي دهد ، مشكلات رفتاري ناشي از اعتياد بيشترين تاثير را بر زندگي خانوادگي و شغلي فرد مي گذارد

مواد مخدر تنها به فرد مصرف كننده آسيب نمي رساند بلكه به هر كس كه با آن در تماس باشد آسيب مي رساند و زماني كه تعداد معتادان فراتر از حد قابل جبران باشد ، جامعه صدمه مي بيند ، اعتياد خسارت و هزينه هاي بسياري را به جامعه تحميل مي كند بنابراين عوارض ناشي از اعتياد شامل عوارض فردي ، خانوادگي ، شغلي ، اجتماعي و اقتصادي مي باشد.

● (عوارض اعتياد بر سلامت جسمي و رواني فرد)

1- كاهش وزن

2- سوء تغذيه

3- اختلالات گوارشي متعدد

4- آسيب هاي عضلاني

5- اختلالات كبدي وكليوي

6- عفونت هاي خطرناك ( هپاتيت و ايدز)

7- اختلالات قلبي – عروقي

8- سكته هاي قلبي و مغزي

9- آتروفي مغز و از بين رفتن سلولهاي مغز

10- ناتواني جنسي و عقيمي

11- اختلال خواب

12-افسردگي

13- اختلالات رواني شديد و پايدار

14- از دست دادن زيبايي

15- تيره شده رنگ پوست

16- از بين رفتن سلولهاي مغزي و كوچك شدن مغز

17- مسموميت و مرگ

18- پيري زود رس در فعاليتهاي مغزي

19- دچار توهم و خيالات شدن

20- بوي بد دهان و پوسيدن دندانها

21- آسم و تشديد بيماريها و عفونتهاي روده اي

22- سقط جنين و مرده زايي

23- تولد كودك نارس

24- كاهش وزن و هوش نوزاد

25- سرطان ريه و ضايعات هوشي

26- ضعيف شدن سيستم ايمني بدن

● جوانان:

جوانان از جمله گروه هايي هستند كه فضاي تعريف ناشده اي دارند ، با وجود بودن جامعه جوان حوزه خاص جوانان تعريف نشده است و هويت جوان مشخص نيست .

چون فضاي جواني تعريف شده نيست ، هر كسي در برخورد با جوانان ، ضوابط و قواعد حاكم بر فضاي خود را بر آنها تحميل مي كند . همه به هنگام برخورد با جوانان در پارك ها و اماكن تفريحي ، بويژه اگر با خانواده خود باشيم ،از آنان هراس داريم يا از آنان فاصله ميگيريم فضاي جواني همراه در معرض تهاجم ارزش ها و هنجارهاي فضاهاي ديگر است .

درنگاه ما جوان مجرم بالقوه است كه بايد انتظار هر كاري را از او داشت نه تنها خانواده ها در پارك ها و اماكن تفريحي، حتي دولت هم از جوانان مي ترسد . امنيت وجودي جوانان به راستي در معرض خطر است . بنابراين بيرون فضاي امني براي جوانان نيست . سالهاست كه جوانان ، شادي ها و صداي خنده هاشان از اجتماع بيرون رانده شده است .

فعلاَ مسئله اين نيست كه ما جايي براي جوانان در بيرون نداريم پارك ها و اماكن تفريحي و ورزشي براي جوانان نداريم – كه صد البته كم هم داريم – بلكه مسأله ، جاذب نبودن اين فضاها براي آنهاست و امنيت آنها را در اين اندك اماكن ، هم گرفته ايم ،‌در چنين وضعيتي جوانان با تمام شور نشاطي كه بايد داشته باشند ، فضاي بسته اي چون خانه خلوت را برگذران اوقات فراغت اختيار مي كنند . اجتماع گريزي حاصل چنين وضعيتي است به اين ترتيب گريز از اجتماع با مصرف مواد مخدر كه اين احساس را تقويت مي كند با شيوه گذران اوقات فراغت نيز رابطه مي يابد . شكي نيست كه مصرف مواد مخدر به عنوان سنتي ترين شكل گذران اوقات فراغت در جامعه شكل مي گيرد . اين وضع به سادگي با مطالعه درباره شيوه گذران اوقات فراغت و الگوهاي گذران آن با مصرف مواد مخدر در بين گروههاي مختلف اجتماعي رابطه پيدا مي كند .

مواد مصرفي جوانان برخلاف بزرگسالان كه اكثراَ بالاي سن 30 سال مي باشند ترياك مي باشد و در سنين پائين تر كوكائين ، LSD ، حشيش و ماري جوانا مصرف بيشتري دارد .

● عوامل اجتماعي و فرهنگي

با توجه به اينكه طبق سرشماريهاي اخير 60% جمعيت كشورمان زير 25 سال سن دارند ، مسأله اطلاع رساني و آگاهي دادن به قشر نوجوان از اهميت خاصي برخوردار است .

● بر اساس آمار :

▪ 19% جوانان زير 15 سال كه در طول سال 1377 مواد مصرف كرده اند ، دليل آنرا كنجكاوي
▪ 22% غرور

▪ 5/37% تبعيت ازبزرگترها

احساس غرور و كنجكاوي در دانش آموزان متوسطه ، همراهي با دوستان در دانش آموزان ابتدايي ، بيشترين فراواني را در علت شيوع اعتياد داشته اند .

تنها : 28% از والدين با اقدامات صحيح نسبت به درمان فرزندان خود اقدام نموده اند .

فراگير شدن اعتياد در بين نوجوانان خطر بزرگي براي جامعه محسوب ميشود . مهمترين عامل مشخص كننده اين فراگيري پايين آمدن سن اعتياد در جامعه است كار شناسان معتقدند كه عوامل اجتماعي –فرهنگي ،مانند خشونت در خانه ، با مصرف مواد مخدر رابطه نزديكي دارد . بر پايه آمارهاي موجود مصرف ستاد مبارزه با مواد مخدر توسط جواناني كه در خانواده هاي داراي خشونت زندگي كرده اند . بيش از 5 برابر جواناني بوده كه در خانواده هاي بدون خشونت زندگي كرده اند طبق آمارهاي غير رسمي ، سن اعتياد اكنون به 15-18 سال رسيده كه بسيار نگران كننده است . علاوه بر اين مصرف سيگار كه با اعتياد رابطه تنگاتنگي دارد ؛ و زمينه ساز آن است اكنون در بين نوجوانان 13 و 14 ساله به شدت افزايش يافته است و متأسفانه اين مساله سبب شده كه در دبيرستان ها نيز شاهد افزايش تمايل به مواد مخدر باشيم .

● « نوجوانان معتاد چگونه دوستان خود را تحت تأثير قرار مي دهند ؟

1. دوست خود را به افراد معتاد معرفي مي كنند.

2. با او در مورد جنس مخالف صحبت مي كنند .

3. بر روي مردانگي و مرد شدن تأكيد مي كنند .

4. روي اثرات مواد تبليغ مي كنند .

5. عوارض و عواقب مصرف مواد را كوچك مي كنند

6. وانمود مي كنند كه همه آدمها مواد مصرف مي كنند

7. آنها را از ترسو بودن و بچه ننه بودن مي ترسانند

8. سيگار را دست به دست مي چرخانند

9. اصرار مي كنند و پي گير هستند

10. مواد را در سيگار يا غذا يا مشروب مي ريزند

11. دوستان خود را قبل از مصرف مواد تشويق به نوشيدن مشروب مي كنند

12. به پارتي ها و ميهماني ها دعوت مي كنند .

13. نوجوانان تأثيرپذير را انتخاب مي كنند

● هوشياري : كليد پيشگيري ازاعتياد نوجوانان :

▪ علائم استفاده از مواد مخدر شامل 3 اصل مهم :

▪ از دست دادن علاقه به سرگرمي ها

▪تغييردوستان

▪افت تحصيلي

● موارد عملي كسب اطلاعات به طوري كه متهم به جاسوسي هم نمي شويد :

1. هنگام ورود نوجوان به خانه او را در آغوش بگيريد و ببوسيد امكان دارد كه بوي حشيش ، مشروب ، ادكلن را احساس كنيد و به آدامس جويدن او توجه كنيد

2. نوجوانان در صورت استفاده از مواد تمايل دارند بلافاصله بعد از ورود به منزل به اتاق خود بروند . بايد خود چهره به چهره سعي كنيد محاوره كوتاهي با آنها داشته باشيد در حال صحبت به تعادل گفتاري و رفتاري فرزند خود توجه كنيد

3. تا دير وقت بيدار بمانيد و چراغهاي منزل را روشن نگه داريد تا از آمدن دير هنگام فرزند خود مطمئن شويد .

4. درخواست فرزندان خود را براي باقي ماندن در منزل دوستان براي خواب بدون برنامه ريزي قبلي قبول نكنيد .

5. اوقات بيرون ماندن از خانه خود را، غير قابل پيش بيني كنيد .

6. با والدين دوستان بچه هاي خود در ارتباط باشيد . ارتباط و همكاري در فعاليتهاي دسته جمعي والدين تصوير روشن تري از كارهايي كه فرزندانتان انجام مي دهند به شما ارائه خواهد كرد

7. با همسايه ها در ارتباط مداوم باشيد بدون شك شما قادر خواهيد بود در طول تمام 24 ساعت در منزل باشيد و بچه ها را تحت نظر داشته باشيد

8. از او سئوال كنيد كه چه زماني است ؟ توجه كنيد چگونه به ساعت خود جهت دادن پاسخ نگاه مي كند .
9. با معلمان مدرسه در ارتباط مداوم باشيد بدون شك شما قادر نخواهيد بود در طول تمام 24 ساعت در منزل باشيد و بچه ها را تحت نظر داشته باشيد.

10. دوستان فرزندان خود را كه از طريق تلفن تماس مي گيرند شناسايي كنيد . در فرصت هاي ايجاد شده حتماً‌ آن ها را ملاقات نمائيد.

● نقش رسانه :

1- بايد خطرات و عواقب مصرف مواد را به نوجوانان و جوانان آموزش دهيد .

2- اطلاعات ارائه شده بايد صحيح و از نظر علمي معتبر باشد

3- از ترساندن بيش از حد و بيان مطالب اغراق آميز خودداري نماييد

4- نبايد حس كنجكاوي نوجوانان را با طرح آثار خوشايند احتمالي برانگيزيد

5- نبايد نحوه به دست آوردن و مصرف مواد را آموزش دهيد

6- بهتر است بيشتر به مطالبي بپردازيد كه خطرات حتي يكبار مصرف مواد را منتقل مي نمايد

7- بر عوارض مواد كه معمولاَ براي نوجوانان و جوانان اهميت بيشتري دارد ، بپردازيد

8- احساس مسئوليت آنان را درقبال حفظ خود واطرافيان از خطر مواد پرورش دهيد

9- تقويت باورهاي ديني و تشويق به انجام فرائض مذهبي